Оғыз қаған туралы аңыз

Жалпы мәлімет

            

Оғызнаманың («Оғыз тарихы») түпнұсқасы, шамамен IX-X ғасырларда жасалған болу керек. Бірақ бұл жазбалар біздің заманымызға дейін сақталмаған. «Оғызнаманың» кейінірек шығарылған (немесе қайтадан жазылып алынған) екі түрлі нұсқасы бар. Бірі ұйғыр алфавитімен, екіншісі араб графикасымен жазылған. Оғыз - түрк халықтарының аты аңызға айналған батыры, қол бастаушысы. Оғыз хан (немесе Оғыз қаған) – оғыз тайпалары мен руларының атасы. Бізге мәлім нұсқалардың бәрінде де Оғыз қағанның өмірі мен әскери жорықтары, халық игілігі үшін сіңірген еңбектері мен қоғам қайраткері ретіндегі ерліктері баяндалады.

        Ескі ұйғыр жазуымен сақталған нұсқа 21 парақтан (42 беттен) тұрады. Әр бетте 9 жолдан жазылған. Жазылған жері жөнінде Жетісу өңірін жайлаған "ж" дыбысымен сөйлейтін тайпалардың ортасы болу керек деген пікірлер бар.

       

Ғылыми әдебиет

Bang W., Rahmeti G.R. Die Legende von Oghuz Qaghan. Silzb. D. Preuss. Akad.d. Wiss. Phil.-Histor. Kl. XXV. -Berlin. 1932. 

Bang W., Rahmeti G.R. Oğuz kağan destanı  -İstanbul: Burhanedin basımevi, 1936.-68.

Щербак А.М. Огуз-наме. Мухаббат-нме. -М.: Изд-во восточной литературы, 1959.-171с.  

«Оғыз-наме», «Мұхаббат-наме». -Алматы: Ғылым, 1986.-208 б. 

Өмірәлиев Қ. «Оғуз қаған» эпосының тілі. -Алматы: Ғылым, 1988.-280б. 

Мәтін

Oğuz  qağan  turalı   aŋız

(eskı uyğurşa qoljazbanıŋ transkriptsiyası)

1.

I.            Bolsunğıl dep dediler. Anuŋ aŋağusu

II.              oşbu turur. Taqı mundan soŋ sevinç

III.             taptılar. Kene künlerden bir kün Ayqağan –

IV.          nuŋ közü yarıb badadı, erkek oğul toğurdı.

V.             Oşul oğulnuŋ öŋlügi chırağı kök

VI.          erdi, ağızı ataş qızıl erdi, közleri al, saçları, qaşları

VII.           qara erdiler erdi. Yaqşı napsikilerden

VIII.          körüklügrek erdi. Oşul oğul ana –

IX.          sınıŋ kögüzündün oğuznı içib mündün.

2.

              I.                   artığıraq içmedi, yig et aş sürme

           II.                   tiledi, tili(ge) kele başladı. Qırıq kündün soŋ

        III.                   bedükledi, yürüdi, oynadı. Adağı ud adağı deg, belleri

       IV.                    böri belleri deg, yağrı kiş yağrı deg, kögüzü

          V.                   aduğ kögüzü deg erdi. Badaninüŋ qamağı

       VI.                    tüg tülüklüg erdi, yılqılar küteye

    VII.                   turur erdi, atlarğa mine turur erdi, kik

 VIII.                   av avlaya turur erdi; künlerden

       IX.                    soŋ, keçelerden soy y(i)git boldı. Bu

3.

I.                   çaqta bu yerde bir uluğ orman bar erdi.

II.                Köb mürenler keb ögüzler bar erdi. Bunda kelgen –

III.             Ler kik köb köb, bunda uçqanlar quş köb erdi.

IV.            Oşul orman iç(i)nde bedük bir qat bar

V.               erdi, yılqılarnı, el künlerni yer erdi. Bedük

VI.            yaman bir kik erdi. Berke emg(e)k birle

VII.         el künni basub erdi. Oğuz qağan bir ersiz

VIII.      qağaz kişi erdi. Bu qatnı avlam(a)q tiledi. Kün

IX.            lerde bır kün avğa çıqtı. Jıda birle

4.

I.                   ya oq birle taqı qılıç bırle qalqan

II.                bırle atladı. Bir buğu aldı. Şul buğunı tal

III.             nuŋ çubuğı birle (y)ığaçqa bağladı, ketti.

IV.            Andan soŋ erte boldı. Taŋ erte çaq –

V.               ta keldi, kerdi kim qat buğunı alub

VI.            turur. Kene bir aduğ aldı altunluğ

VII.         belbağı bırle yığaçqa bağladı, ketti.

VIII.      Mundun soŋ erte boldı, taŋ erte

IX.            Çaqta keldi. Kördi kim qat aduğnı alub turur.

                                         5.

              I.                   K(e)ne oşu (y)ığaçnıŋ tüb(i)nde turdi.

           II.                   kelib başı birle Oğuz qalqanın urdı. Oğuz

        III.                   jıda bırle qatnıŋ başın urdı, anı

       IV.                    öltürdi. Qılıç bırle başın kesti, aldı, kettı. Kene

          V.                   kelib kördi kim bir şuŋqar qatnkŋ  içegüsin

       VI.                    y(e)mekte turur. Yabirle oq bırle

    VII.                   şuŋqarnı öltürdi, başın kesti. Andan

 VIII.                   soŋ dedi kim şuŋqarnıŋ  aŋ(a)ğu –

       IX.                    sı oşub turur. Buğu y(e)di, aduğ y(e)di. Jıdam

                                      6.

I.                   Öltürdi, temüm bolsa. Qatnı şuŋ –

II.                Qar y(e),di. Ya oqum  öltürdi, y(e)l bolsa deb dedi,

III.             ketti. Taqı qatnıŋ   aŋuğusu oşbu

IV.            turur. Kene künlerde bir kün

V.               Oğuz qağan bir yerde teŋrini jalbarğu –

VI.            da erdi. Qaraŋğuluq keldi. Köktün

VII.         bir kök yaruq tüşi. Kündün ayan

VIII.      aydan quğulğuluğraq

IX.            erdi. Oğuz qağan yürüdi, kerdi kim

7.

I.                   oşbu yaruqhuŋ arasında bir qız

II.                bar erdi. Yalğuz olturur erdi. Yaqşı körük –

III.             lug bir qız erdi. Anuŋ baş(ı)nda ataş –

IV.            luğ yaruqluğ bir meŋi bar erdi,

V.               altun qazuq deg erdi. Oşul qız andağ

VI.            körüklüg erdi kim külse, kek

VII.         teŋri küle turur; y(ı)ğlasa kök teŋri

VIII.      y(ı)ğlaya turur. Oğuz qağan

IX.            anı kördükte özi qalmadı, ketti, sevdi, aldı, anuŋ

8.

         I.                        birle yattı, tilegüsin aldı. Tel bağaz

      II.                        boldı. Qünlerden soŋ, keçelerden soŋ

   III.                        yarudı, üç erkek oğulnı toğurdı. Birinçi

  IV.                        sizge Kün at qoydılar, ikin –

     V.                        çisige Ay at qoydılar, üçünçü

  VI.                        süge yulduz at qoydılar. Kene bir kün

VII.                        Oğuz qağan avğa ketti. Bir

VIII.                        köl arasında alından bir (y)ığaç

  IX.                        kördi. Bu (y)ığaçnuŋ qabuçağında

                                              9.

I.                   bir qız bar erdi, yalğuz olturur erdi

II.                yaqşı körüklüg bir qız erdi. Anuŋ

III.             közü köktün kögrek erdi,

IV.            anuŋ saçı müren usuğı deg, anuŋ

V.               tişi ünjü deg erdi. Andağ körük –

VI.            lüg erdi kim yerniŋ el küni anı körse

VII.         ay ay ah ah ölerbiz dep, sütten

VIII.      qumuz bola tururlar. Oğuz qağan

IX.            anı kördükte qzi ketti, yüregige ataş

10.

         I.                        tüşi, anı sevdi, aldı, anuŋ birge yattı, tilegü

      II.                        sün aldı. Töl boğaz boldı, künler –

   III.                        den, soŋ, keçelerden soŋ

  IV.                        yarudı, üç erkek oğulnı toğurdı, birin –

     V.                        çisige Kök at qoydılar, ikin –

  VI.                        çisige Tağ at qoydılar, üçünçü –

VII.                        süge Teŋiz at qoydılar.

VIII.                        Andan soŋ  Oğuz qağan bedük

  IX.                        toy berdi, el künge jarlıq

11.

I.                       jarlab keŋeştiler, keldiler. Qırıq şire

II.                         qırıq bәndәŋ çapturdı, türlüg aşlar tür –

III.                      lüg sürmeler, çubuyanlar, qımızlar

IV.                 aş(a) dılar, içtler, Toydan soŋ Oğuz

V.                    qağan beglerge, el künlerge

VI.                 jarlıq berdi, taqı dedi kim men senler –

VII.             ge boldum qağan, alalın. Ya taqı

VIII.          qalqan, tamğa bizge bolsun

IX.                 buyan, kök böri bolsunğıl uran: temur jıda –

12.

         I.                        lar bol orman; av yerde yürüsün qulan

      II.                        taqı taluy taqı müren; kün tuğ bolğıl kök

   III.                        qurıqan deb dedi. Kene andan soŋ

  IV.                        Oğuz qağan tört sarığa jarlıq,

     V.                        Jumşadı. Bıldürgülük bitidi, elçilerige

  VI.                        berib yeberdi. Oşbu bildürgülükte bitil –

VII.                        miş erdi kim men uyğurnıŋ qağanı bolaman

VIII.                        kım yerniŋ tört buluŋınıŋ qağanı

  IX.                        bol kerek turur. Senlerden baş çalunğu –

13.

I.              luq tileb men turur. Oşql kim meniŋ ağız –

II.           umğa baqar turur bolsa taratğu

III.        tartıb dost tutarman, deb dedi oşbu kim

IV.       ağuzmğa baqmas turur bolsa, çamat

V.          çaqıb çerig çekib duşman tutarman.

VI.       Tağuraq basıb asturıb yoq bolsunğıl

VII.    dep qılurman, deb dedi. Kene bu çaq –

VIII. ta oŋ jaŋaqta Altun qağan

IX.       degen bir qağan bar erdi. Oşbu Altun

14.

I.              qağan Oğuz qağanğa elçi yumsab

II.           yeberdi. Köb telim altun kümiş tartıb köb telim

III.        qız yaqut taş alıb telim erdaniler yeber –

IV.       ib yumşab Oğuz qağanğa soyurqab

V.          berdi, ağızığa baqındı. Yaqşı begü birle

VI.       dosluq qıldı, anuŋ birle amıraq

VII.    boldı. Çoŋ  jaŋaqıda Wrum degen

VIII. bır qağan bar erdi. Oşbu qağannuŋ

IX.       çerigi köb köb balıqları köb köb erdiler.

15.

              I.                   erdi. Oşul Wrum qağan Oğuz qağan –

           II.                   nuŋ jarlığın saqlamas erdi, qatağla –

        III.                   ğu barmas erdi. Muhı söz söz –

       IV.                    ni tutmas men tururman, deb jarlıq –

          V.                   qa baqmadı. Oğuz qağan çamat

       VI.                    atub anga atlağu tiledi, Çerig birle

    VII.                   atlab tuğlarnı tutub ketti. Qırıq

 VIII.                  kündün soŋ Muz tağ degen

       IX.                    Tağnuŋ adağığa keldi. Qurıqan –

16.

              I.                   nı tüşkürdi, şük bolub uyub turdı. Çaŋ erte

           II.                   bolduqta Oğuz qağannuŋ

        III.                   kurıqanığa kün deg bir

       IV.                    jaruq kirdi. Ol jaruqtun kök

          V.                   tülük lüg kök jalluq bedük

       VI.                    bir erkek böri çıqtı. Oşul böri Oğuz

    VII.                   qağanğa söz berib turur erdi.

 VIII.                   Taqı dedi kim ay ay Oğuz Wrum

       IX.                    üstige sen atlar bolasan

17.

              I.                   Ay ay Oğuz tapuğuŋlarğa men

           II.                   yürür bolaman, deb dedi. Kene

        III.                   andan soŋ Oğuz qağan

       IV.                    qurıqannı türtürdi, ketti, kördi

          V.                   kim çerigniŋ, tapuğları –

       VI.                    da kök tülüklüg kök jalluğ

    VII.                   bedük bir erkek beri yürügüde

 VIII.                   turur. Ol böriniŋ artların qatağ –

       IX.                    lab yürügüde turur erdiler erdi. Bir

18.

              I.                   neçe künlerden soŋ kök

           II.                   tülüklüg kök jalluq bu bedük

        III.                   erkek böri turub turdı. Oğuz taqı çerig

       IV.                    birle turub turdı. Munda itil müren degen

          V.                   bir talay bar erdi. İtil mürennüŋ quduğ –

       VI.                    ıda bir qara tağ tapığıda

    VII.                   uruşğu tutuldı. Oq birle jıda

 VIII.                   bırle qılıç birle uruştılar. Çerig –

       IX.                    lerniŋ aralarında köb telim boldı uruşğu.

19.

I.              El künlerniŋ köŋüllerinde

II.           köb telim boldı qayğu. Tutulunç uruşunç

III.        Andağ yaman boldı kim İtil müren –

IV.       nuŋ suğı qıp qızıl sip siŋgir deg

V.          boldı. Oğuz qağan baştı, Wrum qağan

VI.       qaçtı. Oğuz qağan Wrum qağan –

VII.    nuŋ, qağanluğın aldı, el

VIII. künin aldı. Ordusığa keb

IX.       uluğ ölüg barğu köb telim tirig

20.

I.              barğu tüşü boldı. Wrum qağannuŋ

II.           bir qarundaşı bar erdi Wrus beg degen

III.        erdi. Ol Wrus beg oğulun tağ başı –

IV.       da Tereŋ müren arasıda

V.          yaqşı berik balqqa yumşadı. Taqı

VI.       dedi kim baluqnı qatağlağu kerek turur.

VII.    sen taqı uruşğulardan soŋ baluq –

VIII. nı benge saqlab kelgil, deb dedi. Oğuz

IX.       kağan oşul baluqqa atladı. Wrus

21.

              I.                   begniŋ oğulı anga köb altun

           II.                   kümüş yeberdi. Taqı dedi kim ay menniŋ

        III.                   qağanum san Menge atam bu

       IV.                    baluqnı berüb turur. Taqı dedi kim baluq –

          V.                   nı qadağalau kerek turur. Sen taqı

       VI.                    uruşğulardan soŋ baluqnı benge

    VII.                   saqlab kelgil deb dedi. Atam çamat atub erse.

 VIII.                   mehüŋ tapum erürmü? Senden

       IX.                    jarluq bayluq billük bilemen.

22.

              I.                   Bizniŋ qut(ı)bız senniŋ

           II.                   qutuŋ bolmuş, bizniŋ uruğı –

        III.                   bız seniŋ (y-ığaç (u)ŋnuŋ

       IV.                    uruğı bolmuş bolub turur. Teŋri sen –

          V.                   ge yer berib buyurmuş bolub turur. Men senge

       VI.                    başumnı qutumnı beremen. Bergü

    VII.                   berib dosluqtan çıqmas tururman,

 VIII.                   deb dedi. Oğuz qağan y(i)gitniŋ

       IX.                    sözün y(a)qşı kördi, sevindi, küldi taqı

                                          23.

I.              ayttı kim menge köb altun yumaşbcәn

II.           baluqnı yaqşı saqlabsan deb dedi. Anuŋ

III.        üçün anğa Saqlab at qoydı, dostluq

IV.       qıldı. Kene çerig birle Oğuz qağan

V.          İtil degen müren (ge keçti). İtil (degen)

VI.       bedük bir (muren) turur. Oğuz qağan anı.

VII.    Kördi taqı dedi kim İtilniŋ usuğıdan

VIII. neçuk keçerbiz deb dedi. Çerigde bir.

IX.       y(a)qşı beg bar erdi. Anuŋ atı Wluğ Ordu

24.

              I.                   beg erdi. Wzluğ uqğuluq bir er erdi.

           II.                   Kördi kim (quduğıda köb telim) tallar köb telim

        III.                   yığaçlar (bar erdi. Oşbu beg.....) oşul yığaçlar

       IV.                    -----------------kesti, yığaçlarda

          V.                   yattı, keçti. Oğuz qağan sevinç attı küldü.

       VI.                    Taqı ayttı kım ay ay sen munda beg

    VII.                   boluŋ Qıpçaq degen sen beg boluŋ

 VIII.                   deb dedi. Taqı ilgerü ketti..... Ahdan soŋ

       IX.                    Oğuz qağan kene kök tülüklüg

25.

I.              kök jalluq erkek böri kördi. Oşbu kök

II.           böri Oğuz qağanğa ayttı kim emdi

III.        çerig birle mundun atla Oğuz.

IV.       Atlab el künlerni beglerni keldür –

V.          gil, men senge başlab Gülnı körgürür –

VI.       man, deb dedi. Taŋ erte bolduqta

VII.    Oğuz qağan kördi kim erkek böri

VIII. çerigigniŋ tapuqlarıda yürügü –

IX.       de turur. S(e)v(i)ndi, ilgerü ketti. Oğuz

26.

              I.                   qağan çoqur tan ayğır atqa mine

           II.                   turur erdi. Oşul ayğır at bek çoq sev(e)yür

        III.                   erdi. Jolda oşbu ayğır at közden yitü

       IV.                    q(a)çtı, ketti. Munda uluğ bir tağ bar

          V.                   erdi. Öşe üstünde toŋ taqı muz

       VI.                    bar turur. Anuŋ başı soğuqtan ap aq

    VII.                   turur. Anuŋ üçün anuŋ atı Muz tağ

 VIII.                   turur. Oğuz qağannıŋ atı Muz tağ

       IX.                    içige qaçıb ketti. Oğuz qağan mundan

27.

              I.                   köb çaqı emgek çeküb turdı. Çerigde

           II.                   bir bedük qağaz er beg bar erdi,

        III.                   Çalaŋ bulaŋdan quruqmas turur

       IV.                    erdi. Jürügüde soğurğuda oŋa

          V.                   Er erdi. Oşul beg tağlarğa kirdi,

       VI.                    Yürüdü. Toquz kündün soŋ Oğuz

    VII.                   qağanğa ayğır atnı keldürdi. Muz

 VIII.                   tağlarda köb soğuq bolubdan ol beg

       IX.                    qağardan sarunmış erdi, ap aq erdi. Oğuz

28.

I.              qağan sev(i)nç birle küldü aqttı kim

II.           ay sen munda beglerge bolğıl başlığ,

III.        (me)m(e) ŋleb senge at bolsun Qağarlığ,

IV.       deb dedi. Köb erdeni soyurqadı, ilgerü ketti.

V.          Kene yolda bedük  bir üy kördi, Bu üynüŋ

VI.       tağamı altundan erdi, tuŋluqları taqı

VII.    küşmüştün, qalıq(a)ları temürdün erdiler

VIII. erdi. Qapuluğ erdi, açqıç yoq erdi.

IX.       Çerigde bir yaqşı çeber er bar erdi, anuŋ

29.

              I.                   atı Tömürdü qağul degen erdi. Anğa

           II.                   jarlıq qıldı, kim sen munda qal, aç. Qalıq(a)

        III.                   açğundun soŋ kel orduğa deb

       IV.                    dedi. Mundan anga Qalaç at qoydı, ilge –

          V.                   rü ketti. Kene bir kün kök tülük –

       VI.                    lug kök jalluğ erkek böri yürümeyin

    VII.                   turdı. Oğuz qağan taqı turdı. Qurıqan

 VIII.                   tüşküre turğan turdı. Tarlağusız

       IX.                    bir yazı yer erdi. Munga Çürçit dedürürler erdi.

30.

I.              Bedük bir yurt, el kün erdi. Yılqıları

II.           köb, ud, buzağları keb, altun kümüşleri köb,

III.        erdeneleri köb erdiler erdi. Munda Çürçit qağanı

IV.       el küniOğuz qağanğa qarşu

V.          keldiler. Wruş toquş başlandı, oqlar birle qılıç –

VI.       lar birle uruştılar. Oğuz qağan baştı,

VII.    Çürçit qağannı bastı, öltürdi, başın

VIII. kesti. Çürçit el künin öz ağızığa

IX.       baqındurdı. W(ru)şğudun soŋ Oğuz qağan –

31.

              I.                   nuŋ çerigige, nükerlerige el kün –

           II.                   ige aŋdağ ulug ölüg barğu tüşti kim

        III.                   yüklemekke keldürmekke at, qağatır, ud

       IV.                    azlıq boldı. Anda Oğuz qağannuŋ.

          V.                   Çerigide uzluğ ışay bir çeber kişi bar erdi. Anıŋ

       VI.                    atı Barmaqluğ Josun Billig erdi. Bu çeber –

    VII.                   bir qanğa çaptı. Qanğa üstünde ölüg

 VIII.                   barğunıqoydı, kanğa başıda tirig

       IX.                    barğunı qoydı; tarttılar, kettiler. Nukerler –

32.

I.               nuŋ el künnüŋ qamağı munı kördiler, şaştılar.

II.           Qanğalar taqı çaptılar. Munlar qanğa yürmümek

III.        Te qanğa qanğa söz bere turur

IV.       erdiler erdi. Anuŋ üçün anlarğa

V.          qanğa at qoydılar. Oğuz qağan qanğa

VI.       larnı kördi, küldi. Taqı anttı kim qanğa, qanğa

VII.    bırle ölügni tirig yürügürsün, Qanğa –

VIII. luğ senge at bolğuluğ qanğa

IX.       bilgürsün deb dedi, ketti. Andan soŋ

33.

I.              kene bu (kök) tülüklüg kök jalluğ

II.           erkek böri birle Sıŋdu taqı Taŋğut taqı

III.        Şağam yaŋğaqlarığa atlab ketti

IV.       Köb uruşğudan köb toquşğudun soŋ

V.          anlarnı aldı, ez yurtığa bırledi

VI.       baştı, bastı. Kene taşqarun qalmasun

VII.    bıllüg bolsun kim kündünki buluŋda

VIII. Baraqa degen bır yer bar turur. Wluğ

IX.       Barğuluğ bır yurt turur, köb ısığ bir yer

34.

              I.                   turur. Munda köb kikleri köb quşları bar turur,

           II.                   altunı köb kümüşiköb erdenileri köb turur. El kün –

        III.                   leriniŋ öŋlügi çırağı qap qara turur.

       IV.                    Oşul yerniŋ qağanı Masar degen bir qağan;

          V.                   erdi. Oğuz qağan anuŋ üstige

       VI.                    atladı. Andağ yaman uruşğu boldı. Oğuz

    VII.                   qağan baştı, Masar qağan qaçtı. Oğuz

 VIII.                   anı bastı, yurtın aldı, ketti. Anuŋ dostları

       IX.                    köb sevinç(lig) erdi, anuŋ duşmanları köb

35.

I.                   qayğular t(aptı). Oğuz (qağan)  (anı) baştı,

II.                sanağuluqsız nemeler yılqı –

III.             lar aldı, yurtığa, üyige tüşti, ketti,

IV.            Kene çaşqarun qalmasun kim

V.               billüg bolsun kim Oğuz qağannuŋ

VI.            janıda aq saqalluğ muz saçluğ

VII.         uzun uzluğ bir qart kisi turur bar erdi,

VIII.      uqğuluğ tüzün bir er erdi, tüşimel

IX.       erdi Anuŋ atı Wluğ Türük erdi. Kün

36.

              I.                   lerde bir kün uyquda bır altun

           II.                   ya kördi taqı üç kümüş oq kördi. Bu altun

        III.                   ya kün toquşıdan da kün batuşı –

       IV.                    ğaça te(k)  ken erdi, taqı bu üç

          V.                   kümüş oq tün yaŋğaqqa kete

       VI.                    turur erdi. Wyqudun soŋ tüşte kör –

    VII.                   genin Oğuz qağanğa bildürdi.

 VIII.                   Taqı dedi kim ay qağanum senge

       IX.                    jaş(a)ğu bols(ün)ğıl uzu(n). (Ay qağan)um senge

37.

I.              Tör(ü)lük bols(un)ğıl tüzün, (benge kök)

II.           teŋri berdi tüşümde, keldürsün. Talay

III.        turur yerni uruğuŋğa berdürsün,

IV.       deb dedi. Oğuz qağan Wluq Türük –

V.          nüŋ sözün y(a)qşı kördi, ögüdün

VI.       tiledi. Ogüdüge köre qıldı. Andan

VII.    soŋ erte bolubda aqalarnı ini –

VIII. lerni çarlab keldürdi taqı ayttı kim ay meniŋ

IX.       köŋülüm avnı tileb turur. Qari bolğumdan

38.

              I.                   meniŋ qağazluğum yoq turur. Kün

           II.                   Ay, Yulduz taŋ sarığa senler baruŋ.

        III.                   Kök, Tağ, Teŋiz tün sarığa sen –

       IV.                    ler baruŋ deb dedi. Andan soŋ üçegü –

          V.                   sü taŋ sarığa bardılar, taqı üçegü –

       VI.                    sü tün sarığa bardılar. Kün, Ay

    VII.                   Yulduz köb kikler köb quşlar avlağu –

 VIII.                   larıdan soŋ jolda bır altun yanı

       IX.                    çaptılar, aldı(lar), atası(ğa berdiler).

39.

I.              (Oğuz qağan sevindi, küldi taqı anı)

II.           üç buzğuluq qıldı taqı (ayttı) kim ay aqa-

III.        lar ya bolsun senlernüŋ, ya deg

IV.       oqlarnı kökkeçe atuŋ deb

V.          dedi. Kene andan soŋ Kök, Tağ

VI.       Teŋiz köb kikler, köb quşlar avlağu –

VII.    larıdan soŋ jolda üç kümüş oq –

VIII. nı çaptılar, aldılar, atasığa berdiler.

IX.       Oğuz qağan sevindi, küldi taqı oq –

40.

              I.                   Larnı üçüge üleştürdi, taqı ayttı

           II.                   (k)imay inlier oqlar bolsun senler –

        III.                   nuŋ. Ya attı oqnı. Oqlar deg

       IV.                    senler boluŋ deb dedi. Ken(e) andan.

          V.                   soŋ Oğuz qağan uluğ qurıltay

       VI.                    çaqırdı, nükerlerin el künlerin

    VII.                   çarlab çaqırdı. Kelib keŋeşib olturdı(l)ar. Oğuz

 VIII.                   qağaz bedük ordu(da)……

       IX.                    ………(on, yağıda)

41.

I.                   (qırıq qulaç yığaçnı tiktürdi. Anuŋ)

II.                başıda bır altun (tağuq qoydı, adağı)

III.             da bır aq qoyun bağladı. (Ço)ŋ

IV.            yağıda qırıq qulaç y(ı)ğaçnı tiktür –

V.               di. Anıŋ başıda bır kümüş tağuq qoydı,

VI.            adağıda bır qara qoyunnı bağladı.

VII.         (Oŋ)  yaqta buzuqlar olturdı,

VIII.      çoŋ yaqta üçoqlar olturdı.

IX.            Qırıq kün, qırıq keçe aş(a)dılar

42.

I.                   i(ç)tiler sevinç taptılar. Andan soŋ Oğuz qağan

II.                (oğ)ularığa yurın ül(e)ştürüb berdi. Taqı dedi kim

III.             ay, (oğ)ullar köb men aştum, uruşğular köb men kördüm

IV.            jıda bile köb oq attum, ayğır b(i)rle köb yürü –

V.               düm, duşmanlarnı y(ı)ğlağurdum, dostarumnı men

VI.            küldürdüm, Kök Teŋrige men ötedüm,

VII.         sizlerge beremen yurgum, deb dedi…….

VIII.      ……………………………………………………

IX.            ……………………………………………………