Елегест-I (Е-10) ұстынтасы және мәтіні
Жалпы мәлімет
Элегест өзені бойындағы қорғанда орнатылған болатын. Аржандағы кіші қорғанның құрамдас бөлігі. Қара сұр сланец тастан жасалынған ұстынтас. Ұстынтастың
өлшемі: биіктігі - 3,11 м,
ені - 0,54-0,78 м, қалыңдығы - 0,20 м. Екі қапталы және екі қыры барлығы 12 жол мәтін
қашалған. Екі «көсеу» мен «ашамай»
іспетті таңбасы бұғытастың 6 жол жазулы бетіннің төмеңгі тұсында
қашалған. 1915 ж. Адрианов
Минусинск музейіне әкелінген. ММ, инв № 19 .
Ғылыми зерттеулер
1888 ж. И.А. Аспелин тапқан. Мәтінді С.Е. Малов, И.В. Кормушин және басқа ғалымдар зерттеген.Ғылыми әдебиет
Radloff W. Die Inschriften vom Uyuk-Tarlak // Die Alttürkischen Inscrihpiften de Mongolei. Dritte Lieferung Die Denkmäler von Koscho-Zaidam, die ubrigen denkmaler des Orchon bechens und denkmaler im flussgebiete des Yenissei. -St.Petersburg, 1895. p. 311-314.
Orhun H.N. Eski Turk Yazitlari , Istanbul, 1939, T-3. ss. 179-183.
Малов С.Е. Енисейская письменности тюрков. -М.-Л., 1952. С.25-27.
Кормушин И.В. Тюркские Енисейские эпитафии. Тексты и исследования. -М., 1997. С. 228-242.
Мәтін
ЕЛЕГЕСТ-I (Е-10) ТҮРІК БІТІК МӘТІНІ
|
жол |
Түрiк бiтiк тiлiнде
|
|
1. |
Quyıda: qunçuyıma: esizime: yıta: özde: oğulım: adırıldım:yıta: |
|
2. |
yüz er: qadaşım: uyarun: üçün: yüz erin:elig üküzin tekdi: |
|
3. |
Kök Teŋiride: kün ay esiz ermiş: esizime: adırıldım: |
|
4. |
aqanım elime: esizime: yıta: ……………… aqanım elime: esizime: yıta: adırıldım: |
|
5. |
Kürtel qan al uruŋ altunluğ keş : eginin yütim belimde bandım: toquz sekiz on yaşım: |
|
6. |
uruŋ Külüg Toq: Bögü Terikine: аqanım bek erdemi üçün: birle bardı |
|
7. |
qara: budunum: qatığlanıŋ: el törüsü: ıdman: : yıta: esiz elim: qanım |
|
8. |
Elim: uğurında: sü bolçı : erlerim edükim yoq: iç biligde: bertegmede sekiz: er: sürdim: |
|
9. |
Elim: otşıŋa bir qılnu ....................... |
|
10. |
Buŋ: baŋa: büŋ at ermiş : öldim: yıta: esizime yılqın yana: |
|
11. |
Tört kü yılqım : sekiz adaqlığ: barımım: buŋım: yoq ertim: |
|
12. |
qadaşıma:ekenime: adırıldım: yıta: qara: budunuma adırıldım: yıta: men
|
aTiJ mTLRD mLGU adzu aTiJ amzs amYWUQ aDJUQ
idKt nzKu gl nr zuj nCu NRJU mYDQ rzuj
amTLRD amzs aTiJ smrzsJnuK adirytXuK
mTLRD aTiJ zs imlamNQ... aTiJ amzs amlamNQ
mYJ NUzKszQUT mNB mtjznng sKGLNUTLUcRUL NQltruK
iDRBalribnCumdr gbmcQ anKrtugub xT gluKUcRU
mNQ ml zs aTiJ cmDi usrutla yNLGTQ mNDUB aRQ
mdrul r zKsadmgtrb adglbC xJmXdmrlr CLUBus aTNRGU mla
...gJra mYWUQ/ NULiQri UNLiQribayYTUmla
aNJnQLJ amzs aTiJ mdlu smrTBnB acB cUB
mdrxUJ mcUB mmRBGLQDzKs mQLiJ uttrut
nm aTiJ mTLRD amNDUB aRQ aTiJ amTLRD amnaK amYDQ
Пікір қалдыру